Oproep tot oprichting van een laagdrempelige GGD Transgenderzorgkliniek in Rotterdam: Een dringende noodzaak

Nov 20, 2024 | Persberichten

Geachte bestuur van GGD Rotterdam-Rijnmond, Gemeente Rotterdam,

Met dit manifest roepen wij de GGD Rotterdam-Rijnmond op tot de oprichting van een laagdrempelige transgenderzorgkliniek. De wachttijden in de bestaande zorg zijn te lang, en voor veel transgender mensen, vooral de meest kwetsbare, is de toegang tot noodzakelijke zorg nog altijd buiten bereik. Wij willen dat, net zoals in Amsterdam en Utrecht, ook in Rotterdam iedereen toegang heeft tot passende zorg, zonder drempels of uitsluiting.

Het recht op gezondheid en gelijkheid

Genderbevestigende hormoontherapie is essentieel voor het welzijn van trans mensen en voorkomt serieuze problemen zoals depressie en suïcidale gedachten. Onderzoek toont aan dat transgender personen in Nederland 5 tot 10 keer vaker een zelfmoordpoging doen dan de rest van de bevolking, en 70% van de transgender volwassenen heeft ooit aan zelfmoord gedacht. Transgender personen lopen vier keer meer kans dan cisgender personen om te maken te krijgen met gewelddadige victimisatie, waaronder verkrachting, seksueel misbruik en zware of eenvoudige mishandeling. Momenteel is de transgenderzorg, met jarenlange wachttijden, ontoegankelijk voor vrijwel alle trans personen, maar kwetsbare doelgroepen in het bijzonder. Dit is een volksgezondheidscrisis. De GGD heeft de verantwoordelijkheid om hierop te reageren door laagdrempelige zorg te bieden voor kwetsbare doelgroepen, ongeacht hun status of verzekering.

Het maatschappelijke belang van een transkliniek

Een transkliniek zou niet alleen individuele levens redden, maar ook de samenleving als geheel ten goede komen door vroege interventie en preventieve zorg. In Amsterdam en Utrecht zien we hoe deze klinieken effectieve, laagdrempelige preventieve zorg bieden en ernstige gezondheidsproblemen helpen voorkomen. Preventieve zorg bespaart niet alleen kosten op de lange termijn, maar vermindert ook de druk op andere zorginstanties door minder spoedeisende hulp en een betere monitoring van mensen met complexe zorgbehoeften die nu niet in beeld zijn.

Focus op kwetsbare doelgroepen

De nieuwe kliniek moet een veilige haven bieden voor trans personen die geen toegang hebben tot reguliere zorg, zoals ongedocumenteerden, sekswerkers en mensen zonder verzekering. Door hen een respectvolle en toegankelijke plek te bieden, helpt de GGD hen niet alleen bij hormoonzorg maar ook met andere preventieve diensten die hun gezondheid en veiligheid ten goede komen.

De rol van de GGD in transgenderzorg

De GGD heeft als taak om bij te dragen aan een gezonde samenleving. Het aanbieden van hormoonzorg en andere vormen van transgenderzorg valt binnen deze missie en past bij de verantwoordelijkheid van de GGD om preventieve zorg te bieden aan iedereen in de samenleving. Dit gaat niet alleen om medische zorg, maar om het bieden van een basis voor mentale en sociale veiligheid, die voor trans mensen vaak onbereikbaar blijft.

Hormoonzorg is onlosmakelijk verbonden met seksuele gezondheid en welzijn. Transgenderzorg omvat veel meer dan medische ondersteuning; het raakt ook intimiteit, relaties en het vermogen om zichzelf veilig en gezond te kunnen uiten. Dit is essentieel werk voor de GGD en past binnen het bredere kader van volksgezondheid. Met een transkliniek kan de GGD Rotterdam-Rijnmond een leidende rol spelen in het bieden van laagdrempelige zorg aan een groep die in het huidige zorgsysteem vaak onzichtbaar blijft.

Het niet bieden van transgenderzorg brengt aanzienlijke risico’s met zich mee. Veel mensen zonder toegang tot reguliere transgenderzorg voelen zich genoodzaakt om hormonen illegaal te verkrijgen, wat zowel op het gebied van seksuele gezondheid als fysieke veiligheid consequenties kan opleveren wanneer iemand hier niet juist over geïnformeerd is. Illegaal verkregen hormonen zijn vaak ongereguleerd en kunnen schadelijke stoffen bevatten, of zijn niet op reguliere basis te verkrijgen. Gebrekkige medische begeleiding verhoogt het risico op ernstige bijwerkingen, wat kan leiden tot gezondheidsproblemen die op langere termijn moeilijk en kostbaar zijn om te behandelen. Een veilige, legitieme toegang tot hormoonzorg zou deze risico’s drastisch verminderen en biedt zorgverleners de mogelijkheid om mensen structureel te begeleiden en ook andere aspecten van hun gezondheid te monitoren. Preventieve zorg die verder gaat dan alleen hormoonbehandeling – denk aan screening op seksueel overdraagbare aandoeningen, mentale gezondheidszorg en andere preventieve ondersteuning – kan het algehele welzijn verbeteren en dure acute zorg in de toekomst voorkomen.

De baten van een Rotterdamse Transkliniek

De vraag naar hormoonzorg is groot, en deze zorg is niet altijd toegankelijk voor mensen die geen reguliere huisarts hebben of door hun werk of verblijfsstatus geen verzekering kunnen afsluiten. De transklinieken in Amsterdam en Utrecht laten zien dat een model voor een laagdrempelige, gespecialiseerde zorginstelling de potentie heeft om hormoonzorg adequaat op te vangen, maar ook een aanzienlijke positieve impact heeft op de gezondheid van kwetsbare groepen, daarvoor is meer capaciteit nodig. Door vroege interventie en zorg op maat kunnen complicaties voorkomen worden die later veel hogere kosten met zich meebrengen, waar de Utrechtse Transkliniek met minder dan €100.000,- per jaar levens red.

De Trans Kliniek Utrecht was voor mij als collectieve droom, en als voorstel op papier, een volstrekt logisch  project waarmee op efficiënte wijze de desastreuse ontoegankelijkheid en het tekort aan transgenderzorg in Nederland aangepakt wordt. Toch heeft het mij als ervaringsdeskundige en community manager verbaasd hoeveel verschillende rollen de kliniek na haar eerste jaar vervult, ondanks beperkte middelen. 

In korte tijd heeft de bereidheid van trans personen en zorgverleners om de handen ineen te slaan geleid tot ontwikkeling van benaderingen waarbij wederzijds respect en oplossingsgerichte samenwerking centraal staan. Onze kliniek biedt naast cruciale zorg voor personen die anders aan hun lot overlaten zouden zijn, een platform voor trans personen en verschillende professionals om kennis uit te wisselen over de invloed van gender normen op toegang tot zorg, en strategische samenwerking aan te gaan. 

Door ons te richten op kwetsbare groepen trans personen kunnen wij via verschillende vakgebieden inzien welke obstakels onnodig in stand blijven bij zorgverlening voor bijvoorbeeld vluchtelingen en sekswerkers. Kwetsbare trans personen worden namelijk vaak geïsoleerd, maar maken eigenlijk deel uit van alle lagen en groepen die er zijn in de Nederlandse samenleving. De staat van transgenderzorg spiegelt dus welke kansen er liggen om voor al deze groepen verbeteringen in te voeren die de effectiviteit en waardigheid van de zorgverlener-ontvanger relatie verbeterd. 

Wat wij missen, is meer capaciteit – een kliniek in Rotterdam zou ook voor ons in Utrecht, een enorme aanwinst zijn. Zoals wij van de Trans United kliniek in Amsterdam hebben geleerd, hopen wij ook voor een kliniek in Rotterdam een steunpunt te kunnen zijn.

Tarim Nduma Flach, community manager Trans Kliniek Utrecht

Wij doen een beroep op GGD Rotterdam-Rijnmond om leiderschap te tonen en de transgemeenschap in Rotterdam niet langer in de steek te laten. Door de oprichting van een transkliniek kunt u structureel bijdragen aan de gezondheid en het welzijn van een groep die nu vaak onzichtbaar blijft. Samen kunnen we een Rotterdam creëren waarin ieder mens, ongeacht achtergrond of identiteit, de zorg en ondersteuning krijgt die nodig is.

Dit manifest is ondertekend door: